LỄ CÁC ĐẲNG LINH HỒN

Anthony D. Andreassi

Lễ Các Đẳng Linh Hồn - 02 tháng 11 năm 2025

Kn 3, 1-9; Tv 23; Rm 5, 5-11 (Rm 6, 3-9); Ga 6, 37-40

Cái chết của một người thân yêu luôn là một điều khó đón nhận; nhưng việc cha mẹ phải chôn cất chính đứa con của mình có lẽ là nỗi mất mát đau đớn nhất mà bất kỳ người nào cũng có thể trải qua. Đáng buồn thay, ông bà nội tôi đã phải chôn cất tận hai người con của mình. Hai người cô ruột song sinh của tôi đều qua đời khi tuổi đời còn khá trẻ: một người gần 50 tuổi, người kia thì khoảng 55 tuổi.

Sau khi người cô đầu qua đời, mỗi Chúa nhật, ông bà tôi đều lái xe khoảng 20 dặm đến nghĩa trang để cầu nguyện bên mộ cô, nhân tiện, ông bà cũng viếng thăm phần mộ của những người họ hàng khác. Ông bà giữ thói quen ấy đều đặn mỗi tuần đến khi tuổi ngoài tám mươi, chỉ dừng lại khi ông tôi không còn đủ sức lái xe được nữa. Từ đó, bố tôi chở ông bà đi, dù không còn thường xuyên như trước.

Tại sao ông bà tôi lại làm thế? Với nhiều người ngày nay, việc làm ấy có vẻ lỗi thời. Nhưng đối với những ai từng trải qua mất mát, sự thành tâm ấy thật có ý nghĩa. Ông bà tôi, những người Công giáo gốc Ý nhập cư, hết lòng tin tưởng rằng: họ vẫn luôn nối kết với những đứa con gái của mình cũng như với tất cả những người họ quen biết và thương yêu trong cuộc sống này. Dù không còn hiện diện cách thể lý, nhưng mối dây hiệp thông vẫn còn đó. Và chúng ta cần làm điều gì đó, gồm cả việc cầu nguyện, để luôn gần gũi với những người chúng ta yêu thương, ngay cả khi họ đã khuất.

Niềm tin rằng con người chúng ta vẫn nối kết với nhau ngay cả khi qua đời đã có thuở đầu của Kitô giáo. Từ thế kỷ thứ hai, những hầm mộ đã có những hàng chữ hay hình ảnh khắc cùng với những lời cầu nguyện cho người quá cố với  niềm hy vọng được đoàn tụ. Đến thời Trung cổ, thực hành này càng lan rộng nơi các tu viện châu Âu, với lời cầu nguyện ngay cho các tu sĩ qua đời, đặc biệt trong Thánh lễ hằng ngày. Trong những cộng đoàn dòng tu gắn bó chặt chẽ như thế, nơi việc cầu nguyện là trung tâm của cuộc sống hằng ngày, một tu sĩ qua đời ngay lập tức được nhớ đến trong lời cầu nguyện, đặc biệt trong Thánh Lễ hằng ngày của các linh mục, tu sĩ. Không bao lâu sau, giáo dân cũng mong được hưởng những lời cầu nguyện này, và dần dần, truyền thống cầu nguyện cho người đã khuất trở thành một phần trong đời sống của người Công giáo, cả tại gia lẫn trong phụng vụ.

Theo thời gian, thực hành này phần nào bị biến chất, nhất là khi liên quan đến lệ phí xin lễ. Vào thế kỷ XVI, các nhà cải cách Tin Lành, vì bất bình với những lạm dụng ấy, đã chất vấn và sau đó bác bỏ hoàn toàn việc cầu nguyện cho người khuất. Làm như vậy, họ vô tình cắt đứt mối dây hiệp thông giữa người sống và người chết. Họ cho rằng việc cầu nguyện cho người chết không có nền tảng trong Kinh Thánh. Và như thế, họ vô tình đào một hố ngăn cách giữa người sống và người chết: các thánh không còn cầu nguyện cho chúng ta, và chúng ta cũng chẳng thể làm gì cho các ngài. Hậu quả là người chết bị tách khỏi mạng lưới tình yêu và sự nâng đỡ lẫn nhau lớn lao, vốn là Hội thánh. Và trong thực tế, giáo lý cải cách ấy đã khiến Giáo hội câm lặng bên nấm mồ của những tội nhân.

Sử gia Công giáo nổi tiếng Eamon Duffy, người đã giảng dạy nhiều năm tại Cambridge, đã viết về lịch sử và thần học của vấn đề này. Ông viết rằng các nghi thức an táng của người Tin Lành cải cách, như trong Sách Cầu nguyện chung (Book of Common Prayers) Anh giáo, mừng vui trước mộ phần rằng người Kitô hữu này đã chết “trong niềm hy vọng chắc chắn về sự sống lại để được sống đời đời.” Nhưng làm sao có thể thốt lên niềm xác tín như vậy bên mộ của một kẻ sát nhân, của một người bạo hành trẻ em, hay của một kẻ lừa đảo người nghèo, hay đơn giản chỉ của một người bình dân?

Có một khoảng sâu thẳm trong kinh nghiệm nhân thế giữa niềm hy vọng mà Tin mừng mở ra cho tất cả chúng ta và thực tế cuộc sống con người  đầy bất toàn và khiếm khuyết.

Các mục sư Tin lành có lương tâm bối rối, lo âu về những lời dối trá rõ ràng phải đọc khi chôn cất những tội nhân tai tiếng thường chọn không đọc câu “niềm hy vọng chắc chắn và vững vàng về sự sống lại,” khiến cho thân nhân của người quá cố phẫn nộ phản đối điều này. Trong khi đó, Giáo hội Công giáo, với sự khôn ngoan sâu sắc hơn, từ thuở xa xưa, đã nhấn mạnh trước mộ phần, dù là của thánh nhân hay tội nhân, rằng chúng ta đều dâng lên cùng một lời cầu nguyện: “Xin Chúa thương xót chúng con.” Trong lời nguyện đó, Giáo hội không bao giờ bày tỏ nỗi sợ hãi hay sự tự mãn, nhưng là đức tin và hy vọng vào Thiên Chúa, là Đấng có thể rút ra điều thiện hảo từ giữa đau thương và là Đấng vẫn yêu thương cả những kẻ không đáng yêu.

Lời cầu ngắn ấy chan chứa hy vọng, không vội giả định quá nhiều về người quá cố, nhưng cũng không buông mình trước tuyệt vọng. Thay vào đó, người đã khuất được trao phó cho lòng thương xót yêu thương của Thiên Chúa, Đấng duy nhất thấu suốt mọi tâm can. Với ông bà tôi, những lần viếng mộ mỗi Chúa nhật thật ra chỉ là tiếp nối của lời cầu nguyện cho người quá cố. Sự hiện diện của họ bên nấm mồ chính là cách lặp đi lặp lại lời nguyện “Xin Chúa thương xót chúng con.”

Tại sao chúng ta cầu nguyện cho người chết? Bởi vì cái chết để lại bao điều còn dang dở - những tương quan đổ vỡ, những lời xin lỗi và tha thứ chưa kịp thốt ra. Trong lời cầu nguyện, chúng ta hoàn toàn phó dâng cho người đã khuất trong vòng tay Đức Kitô. Đại thi hào Dante đã hình dung luyện ngục như một nơi chữa lành, một nơi tháo gỡ những “nút thắt” của tội lỗi. Những lời cầu nguyện của chúng ta cùng đồng hành với công trình tình yêu ấy. Đồng thời, cầu nguyện cho người chết cũng đem lại cho chính chúng ta nhiều điều như giúp ta biết tha thứ, buông bỏ hận thù, xoa dịu ký ức về những vết thương cũ. Như vậy, cầu nguyện cho người đã khuất không chỉ mang lại sự chữa lành cho những người ra đi trước chúng ta, mà còn cho những người còn sống đang mang gánh nặng của ký ức. Theo nghĩa ấy, thực hành cổ xưa này vẫn còn mang ý nghĩa sâu sắc cho thời đại hôm nay.

Cầu nguyện cho người chết là nhịp cầu nối lại sự chia cắt của nấm mồ. Trong Đức Kitô, nỗi cô đơn của cái chết được vượt thắng. Ơn cứu độ vẫn chưa trọn vẹn cho đến khi tất cả mọi người đều được cứu độ. Trong tháng Mười Một này, ước mong chúng ta biết cầu nguyện cho những người đã qua đời, biết tha thứ cho họ, và nhờ đó, tìm thấy sự chữa lành cho chính mình.

Bài đọc: Thanhlinh.net

Nhóm Sao Biển chuyển ngữ từ Hprweb.org