THẦN HỌC VỀ THÂN XÁC THEO THÁNH GIOAN PHAOLÔ II

John S. Grabowski

Khi được bầu làm giáo hoàng, Đức Gioan Phaolô II đã trình bày một loạt những suy tư mà ngài đã có trong một thời gian dài trước đó qua các buổi tiếp kiến chung hàng tuần từ năm 1979 đến năm 1984. Nội dung những buổi trình bày ấy đã trở thành tác phẩm “Thần học về Thân xác”, và đang ngày càng có tác động đến suy nghĩ của các Kitô hữu về ý nghĩa của thân xác người nam hay người nữ.

Khi suy tư về các trình thuật sáng tạo trong Sáng thế, Đức Gioan Phaolô II nhấn mạnh vào cách thức thân xác phản ánh hoặc diễn tả con người. Con người khám phá ra phẩm giá của mình thông qua thân xác, cũng như khả năng suy nghĩ và lựa chọn, khác với loài vật vốn thiếu khả năng này (x. St 2,19-21).

Tuy vậy, nhân loại cơ bản không thể diễn tả nơi chỉ một phái tính. Ý nghĩa đầy đủ của thân xác và của con người chỉ được tỏ lộ khi người nam đối diện với một cách thế hiện hữu độc đáo khác của con người là người nữ. Cách thế hiện hữu đặc biệt là một ngôi vị và là quà tặng cho người khác, nam và nữ, phản ánh điều mà đức cố giáo hoàng gọi là “khả năng hướng đến hôn nhân của thân xác”. Tiến đến với nhau trong tương quan mật thiết của hôn nhân, người nam và người nữ sống cho người khác trong tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau. Sự kết hợp này được thể hiện cách cụ thể qua quà tặng thân xác mà vợ chồng trao cho nhau khi chung sống. Ở đây đôi bạn nói lên một ngôn ngữ sâu sắc về sự tự hiến hoàn toàn và lòng chung thủy vô điều kiện.

Đức Karol Wojtyla hiểu rõ tác hại của tội lỗi trên con người. Sự Sa ngã gây ra một loạt các đổ vỡ bên trong con người, làm suy giảm hoàn toàn khả năng diễn đạt lý trí và tự do của thân xác. Nó đưa đến sự xa lánh và tranh giành quyền kiểm soát tương quan nam nữ, bóp méo tương quan của họ trong hôn nhân và trong xã hội (x. St 3,16). Đồng thời nó tàn phá ham muốn tình dục của con người, chuyển hướng ham muốn này từ sự thôi thúc hướng tới sự kết hợp liên chủ thể mang lại sự sống giữa đôi bạn đã giao ước sang tham vọng sử dụng và khai thác người khác để thỏa mãn nhu cầu cá nhân.

Thế nhưng, với cái chết và sự phục sinh của Đức Kitô, tội lỗi không phải là tiếng nói cuối cùng về tình trạng của thân xác. Ân sủng tuôn đổ từ thập giá và sự phục sinh có tác dụng “cứu chuộc thân xác”, không chỉ ở thiên đàng nhưng còn ở đây và ngay lúc này. Thông qua tác dụng chữa lành của kinh nguyện Kitô giáo và việc thờ phượng có tính bí tích, thân xác có thể diễn tả con người với khả năng suy nghĩ, và tự do lựa chọn.

Ân sủng của Đức Kitô cũng giúp cho người nam và người nữ vượt lên xung đột của mình và chung sống trong đời sống hôn nhân qua việc thực hiện “sự phục tùng lẫn nhau vì Đức Kitô” (x. Ep 5,21; Thông điệp Phẩm giá người nữ, Mulieris Dignitatem, số 24). Ân sủng có sức biến đổi này cho phép thân xác trong tình trạng là nam hay nữ được hiến dâng như diễn tả “món quà chân thành của bản thân” theo cách phản ánh ơn gọi của mỗi người – độc thân, kết hôn hoặc độc thân trong đời sống thánh hiến.

Do đó, con người trong tư cách là một chủ thể độc đáo có thân xác được nhận thức qua ba phần (bộ ba) của mầu nhiệm Kitô giáo về Tạo dựng, Tội lỗi và Cứu chuộc. Kết quả chính là điều mà Đức Gioan Phaolô II đã khiêm tốn gọi là sự hiểu biết “đầy đủ” về con người. Viễn tượng này cho phép chúng ta nhận ra và khẳng định rằng thân xác và quà tặng tính dục là điều tốt. Đồng thời, nó nêu bật lý do tại sao quà tặng tính dục này lại bị bóp méo bằng các quan hệ tình dục ngoài hôn nhân hoặc các biện pháp tránh thai, cắt đứt sự kết hợp tính dục khỏi những ý nghĩa vốn có của nó về sự chung thủy vô điều kiện và sản sinh sự sống.

Mầu nhiệm về con người liên tục phải đối mặt với những vấn đề và thách đố mới. Chẳng hạn, phần lớn những suy tư về thân xác và tương quan của thân xác với nhân vị trong truyền thống Kitô giáo là do nam giới đảm nhận. Trong suốt triều đại giáo hoàng, Đức Gioan Phaolô II đã kêu gọi một “thuyết tân nữ quyền” để giải thích tốt hơn những hiểu biết, kinh nghiệm và quà tặng của nữ giới.

Thêm vào đó, các vấn đề về tương quan giữa thân xác và ngôi vị có tính cấp bách trong bối cảnh công nghệ khoa học và y tế đang lan rộng nhanh chóng. Điều này đặt ra những vấn nạn ở cả giai đoạn đầu của sự sống (công nghệ sinh sản, tình trạng phôi được bảo quản lạnh, nghiên cứu tế bào gốc, nỗ lực nhân bản vô tính con người) cũng như chấm dứt sự sống (nhân vị của những người hôn mê sâu, ý nghĩa của đau khổ và cách xác định giờ chết), tiếp tục khẳng định xác tín cơ bản của Kinh thánh về sự tốt lành của con người có thân xác được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa trong lúc bàn về những vấn nạn cấp bách đã nêu trên là nhiệm vụ hoàn thiện sâu xa của khoa “nhân học tương hợp” trong “Thần học về Thân xác” của Đức Gioan Phaolô II.

* Thông tin về các Tác giả

Giáo sư John S. Grabowski là thành viên của Phân khoa Thần học tại Đại học Công giáo Hoa Kỳ.

Chủng sinh Tađêô Trần Thanh Tâm chuyển ngữ từ Foryourmarriage.org